Emek Partisi, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve büyük yıkıma yol açan zelzelelerin 2. yıldönümü münasebetiyle Antep’te bir çalıştay düzenledi. Zelzele bölgesindeki barolar, sendikalar, yöre dernekleri, Adalet Peşinde Aileleri Platformu, zelzele davalarını takip eden hukukçular, rezerv alan mağdurları çalıştayda yan yana geldi.
Çalıştayda konuşan Emek Partisi Antep Milletvekili Sevda Karaca, sarsıntının üzerinden iki yıl geçmesine karşın bölgede kabahatlere her gün yenisinin eklendiğini belirterek, “6 Şubat zelzelesinin ikinci yılında hâlâ acıyan kalbimizi birlikte çabayla uygunlaştırmak için buradayız. Zelzele bölgesinde işlenen hatalara karşı gayret edenler, susmayanlar, yılmayanlar olarak bir aradayız” dedi.
Karaca, hesaplaşılmamış her hatanın yeni kabahatleri doğurduğunu vurgulayarak, “Deprem hatalarıyla hesaplaşılmadığında, bir otelde çıkan yangında çocukları ve yurttaşlarımızı kaybediyoruz. TOKİ inşaatlarında iş cinayetleri yaşanmaya devam ediyor. Halkın başını soktuğu meskeni devlet kepçeleriyle yıkabiliyorlar. Gerçek hatalılar yargılanmadıkça, halkın acılarına her gün bir yenisi ekleniyor” sözlerini kullandı.
‘TOPLUMSAL ÇABAYI GÜÇLENDİRELİM’
Çalıştayda, zelzele hatalarına karşı verilen gayretin sırf kişisel gayretlerle değil, topyekûn bir dayanışma ile sürdürülebileceği vurgulandı. Karaca, çabanın tek tek kümeler halinde değil, ortak bir uğraşla yürütülmesi gerektiğini belirterek, “Bu iktidar, sarsıntı bölgesinde insanların hayatını her geçen gün daha da zorlaştırıyor. Zelzele kabahatlerine karşı eğitimden sıhhate, barınmadan adalet uğraşına kadar çok taraflı bir çaba yürütmek zorundayız. Bu çaba yalnızca 11 kentteki yurttaşlar için değil, benzeri risklerle karşı karşıya olan milyonlarca insanın da birebir acıları yaşamaması için ehemmiyet taşıyor” dedi.
Eğitimden sıhhate, barınmadan mahkemelerde adalet gayreti vermeye, gerçek hatalıların yargılanması talebinden birebir vakitte ömür alanlarımızın beşere yakışır bir biçimde kurulması gayretine kadar, tüm bunların ortak bir çabaya dönüşebilmesinin ehemmiyetine vurgu yapan Karaca, “Deprem kabahatleriyle gayret edenlerin bu buluşmasının yalnızca on bir kentteki yurttaşlar için değil, bugün benzeri risklerle karşı karşıya kalan milyonlarca insanın bizim yaşadıklarımızı yaşamamasının garantisi olmasını diliyorum” diye ekledi.
‘YARGI KARARINA KARŞIN MESKENLERE ZEYTİNLERE ZORLA EL KOYMAYA ÇALIŞIYORLAR’
Deprem cürümlerinin bir yanını yurttaşlar mülksüzleştirme olarak yaşıyor. Defne’de zeytin ağaçları için gayret eden Çiğdem Arslan, gelir kaynaklarının ellerinden alınmasına karşı çaba ediyor. Öncelikle rezerv alan mağdurları ismine da kısa bir konuşma yapan Arslan, Antakya Gazi Mahallesi’nde yürütmeyi durdurma kararlarına karşın karot almaya gelen yetkilileri durdurmaya çalışan yurttaşları hatırlattı. Rezerv alanlar konusunda keyfi kararlar ve baskı yoluyla konutların boşaltılmaya çalışıldığını söz eden Arslan, “Mahkeme kararları yok kararında sayılıyor ve vatandaşı daha da mağdur ediliyor” diye ekledi.
Zeytin ağaçları için çabasını aktaran Arslan, ellerinde kamulaştırma kararları olmadığı halde 200 yaşında asırlık ağaçların kesilmesine kadar gittiler. Üstelik tebligat yapılmadan bir gece ansınız gerçekleştirdiler” dedi. Sarsıntı mağdurlarını ve zelzeleden sonra da kendi imkanlarıyla yarattıkları ömür alanlarını gasp etmeye çalışarak daha da mağdur edildiklerini tabir eden Arslan, “Hatay’da bir muamma ile yaşamak için gayret ediyoruz” dedi.
‘DEPREMLE HESAPLAŞMA YÖNETİM MAHKEMELERİNE BIRAKILMIŞ DURUMDA’
Avukat Ecevit Alkan da, rezerv alan konusundaki türel gayrete dair tecrübelerini paylaştı. Sarsıntıdan sonra tüm kurumsal yapıların çöktüğünü tabir eden Alkan, “Barolar ses çıkaramıyorlar. Avukatlar müteahhitlerin de yargılandıkları takdirde kamu vazifelilerinin de avukatlığını yapıyor” dedi.
Deprem davalarında ceza mahkemelerinden çok yönetim mahkemelerinde bir yoğunluk olduğunu anlatan Alkan, “Halbuki zelzele kabahatleriyle ilgili ceza mahkemelerinin daha etkin olması gerekiyor. Ceza mahkemeleri şu anda çökmüş durumda. Neredeyse yargılama yapamaz durumdalar. Hatay’da altı tane yönetim mahkemesi, 2023 ve 2024 yılı toplamında 40 binden fazla belgeye bakıyorlar. Tekrar altını çiziyorum zelzeleyle hesaplaşma alanında yönetim mahkemeleri olmuş durumda. Bu çok yanlış bir prosedür. Yönetimin sarsıntıdan kaynaklanan sorumluluğunu bir an evvel vatandaşa şefkat eli uzatması gerekirken beşerler mahkeme kapılarında sürünmek zorunda kalıyorlar” diye söz etti.
Yurttaşların adalete inançlarının olmadığını aktaran Alkan, “Bu yüzden adalete vakit ve para harcamak da istemiyorlar. Zira devletle karşı karşıya gelme üzere bir kültürümüz yok. Hatay’da, Hatay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın misyon alanında olan 3 bin 500’ü aşkın binadan meyyit çıktığı için en az 3 bin 500 tane ağır ceza evrakı açılması gerekiyordu. Açılan evrak sayısı yarısından bile daha az. Savcılık kümesi çökmüş durumda, uzman raporları çelişkili geliyor. Birinci zelzele anında enkaz kaldırılırken, bütün kanıtlar yok edildi ve her platformda söylüyorum ceza yargılamalarından maalesef ki bir adalet çıkmayacak Birden fazla kişi tutuklu kaldığıyla kalacak ya bir af çıkacak ya da kanıtlar uygun toplanmadığı için beraatle sonuçlanacak” dedi. Sarsıntı bölgesinde yaşanan yıkıma ve ölümlere atıfta bulunarak “Dünyanın en büyük hata mahalinin üstündeyiz” diyen Alkan, “Peki adaleti nasıl sağlayacağız? Adaleti sağlayamazsan bir sonraki zelzelede daha büyük ir yıkım olur” dedi.
Rezerve yapı alanının açıkça bir insan hakkı ihlali olduğunu lisana getiren Alkan, “50 bini aşkın insan ölmüşken geride kalanların malına çökmek açıkça insan hakkı ihlalidir. Devlet tapuları aldı pekala geri verecek mi konusunu tartışıyoruz, Aldığı tapuları hangi şartlarda idade edecek ya da edecek mi onu bile bilmiyoruz” dedi. Alkan daha fazla bir ortaya gelmeye, daha fazla hukukî takviyeye gereksinim olduğunu belirterek, “İnsanlar el yazısı ile, kendi imkanı ile dava açmaya çalışıyor. Bunlar ileride büyük hak kayıplarına yol açacak” dedi. Alkan, bu işlerin mahkeme kapılarında değil de bir kanunla uzlaşma komitelerinde ya da ayrıca sistemler ile çözülmesini önerdi.
Maraş Uygun Olmayan Alan Platformu’ndan Mehmet Yastı, sarsıntı sonrası yapılan mikro bölgelendirme çalışmalarının bilimsel olmadığını ve geçersiz raporlarla milyonlarca lira harcandığını söz etti. Yastı, ömür alanlarının ‘Uygun Olmayan Alan’ diye tabir edilen ve tek bir kişinin yapmış olduğu katılığı kanıtlanmayan bir çalışma ile fay sınırında olduğu münasebeti ile yıkılmak istendiğini söz etti.
‘BEBEK MEVT ORANLARI İKİ KATINA ÇIKTI’
Hatay Tabip Odası Başkanı Sevdar Yılmaz, deprem sonrası sıhhat hizmetlerindeki meselelerin devam ettiğini vurguladı. Yıkılan 56 aile sıhhati merkezinden yalnızca birinin tekrar yapıldığını belirten Yılmaz, “Yetmiş bir aile doktoru takımı boş, yaklaşık yüz bin insan birinci basamak sıhhat hizmetlerinden yoksun” dedi. Zelzele bölgesinde bebek vefat oranlarının Türkiye ortalamasının iki katına çıktığını aktaran Yılmaz, sıhhat sistemindeki eksikliklerin bu durumu derinleştirdiğini söyledi. Özellikle üniversite hastanesinde kritik branşlarda doktor eksikliği yaşandığını ve hastaların sevk süreçlerinde hayatını kaybettiğini lisana getirdi. Bölgedeki enkaz kaldırma çalışmalarının denetimsiz olduğunu belirten Yılmaz, taş ocakları ve beton santrallerinin etraf kirliliğini artırdığını tabir etti. “Sadece bir yıl içinde taş ocaklarında 5.500 patlama yapılacak, 30 milyon kilo amonyak nitrat ve 1 milyon kilo dinamit kullanılacak” diyerek çevresel risklere dikkat çekti.
Tabip Odası eski Başkanı ve Adıyaman Kent Kurulu Lideri Erdoğan Altunbaş, “Bundan sonra devletten evvel buraya hazır olacağız. Bu yüzden sivil toplumun bir ortada olmasının ehemmiyeti daha da büyük. Sivil toplumun güçlendirilmesi bu üzere afetlerde devlete muhtaçlık duymadan organize olmamız gerekir. Tabi ki devlet eliyle yapılmalı. Fakat sistemli olursak, örgütlü olursak bu işi daha organize yapabiliriz” dedi.
‘TOZ NEDENİ İLE ZEYTİNLER HASAT EDİLEMİYOR’
Antakya Çevre Koruma Derneği Başkanı Nilgün Karasu, depremin akabinde bölgedeki ekolojik tahribatın giderek arttığını belirtti. Enkaz kaldırma sürecindeki plansızlık, taş ocakları ve beton santrallerinin kontrolsüz açılmasıyla tabiata önemli ziyan verildiğini tabir eden Karasu, kırsal alanların süratle yok olduğunu vurguladı. Karasu, “Toz nedeniyle zeytin hasadı yapılamıyor, hayvanlarda hastalıklar arttı, süt fiyatları tabana vurdu. Meralar taş ocaklarına teslim edildi, ırmak yatakları daraltıldı, ekosistem yok olma tehlikesiyle karşı karşıya” dedi.
‘DEPREM BÖLGESİNDE PERSONELLERİN MAĞDURİYETİ DEVAM EDİYOR’
BİRTEK-SEN Malatya Temsilcisi Halime Sancak, zelzele sonrası çalışanların yaşadığı mağduriyetleri lisana getirdi. Pek çok personelin göç etmek zorunda kaldığını belirten Sancak, bilhassa dokuma personellerinin tazminatsız işten çıkarıldığını ve türel süreçlerin ekonomik zorluklar nedeniyle işletilemediğini vurguladı.
Barınma, ulaşım ve iş garantisi bahislerinde önemli problemler yaşandığını belirten Sancak, kimi emekçilerin hukuksal dayanak bulamadığı için haklarını arayamadığını söyledi. BİRTEK-SEN olarak fiyatsız hukuksal dayanak verdiklerini belirten Sancak, tazminat davası açarak birtakım emekçilerin haklarını alabildiklerini tabir etti. Zelzele bölgelerindeki çalışanların meselelerine yönelik tüzel düzenlemelerin ivedilikle yapılması gerektiğini vurgulayan Sancak, dayanışmanın ehemmiyetine dikkat çekerek tüm kesitleri sürece dayanak olmaya çağırdı.
‘HUKUKSUZLUĞU AVUKATLAR OLARAK ANLAMIYORUZ, VATANDAŞA NASIL ANLATACAĞIZ?’
Deprem davalarında müşteki vekili olarak vazife alan Avukat Deniz Can Akpek, Furkan Apartmanı davasında mahkemenin kolon kesilerek yıkılan bina için kanıtlar olmasına karşın üç sanığa beraat kararı verdiğini ve yargılamaların şuurlu olarak geciktirildiğini tabir etti. Yargı sürecinde avukatların davaların aslına girmesinin engellendiğini belirten Akpek, ayrıyeten kamu vazifelilerinin yargılanması konusunda gerekli müsaadelerin şuurlu olarak eksik alındığını ve sürecin vakit aşımına uğratılmaya çalışıldığını lisana getirdi. Depremzedelerin adalet arayışının sürdüğünü belirten Akpek, kamuoyunu dayanışmaya çağırdı.
6 Şubat sarsıntılarında Adana’daki Fiyat Yapı Sitesi’nde yakınlarını kaybeden ve birçok zelzele davasında avukatlık yapan Av. Gülsüm Özdoğru, adaletin sağlanması önündeki manileri ve türel süreçlerde yaşanan aksaklıkları anlattı. Zelzelede amcasını, yengesini ve birçok aile dostunu kaybeden Özdoğru, yaşanan hukuksal süreci “İki yıldır süren bir kabus” olarak nitelendirerek, “Biz avukatlar bile bu süreci anlamakta zorlanıyoruz, vatandaşlara nasıl açıklayabiliriz?” dedi. Bilhassa Meblağ Yapı C Blok davasına dikkat çeken Özdoğru, dört bloktan sadece birinin yıkılmasının nedeninin tadilatlar olduğunu, ellerinde eksper raporları ve fotoğraflar bulunmasına karşın sorumluların tabirlerinin dahi alınmadığını belirtti. 16 ay sonra sanıkların nihayet tutuklandıklarını tabir eden Özdoğru, “28 gün tutuklu kaldılar, akabinde hür bırakıldılar. Daha sonra tekrar tutuklandılar lakin güvenemiyoruz. Adaletin sağlanması için kamuoyu baskısına gereksinimimiz var.” dedi.
‘KAMU VAZİFELİLERİ NEDEN YARGILANMIYOR?’
Deprem evraklarında yalnızca inşaat mühendisleri ve müteahhitlerin yargılandığını, kamu çalışanının ise ceza almadığını vurgulayan Özdoğru, “Belediyelerde çalışan, imar müsaadelerini veren yetkililerin de sorumlu olduğu açık. Lakin bu şahıslar hala vazifelerine devam ediyor. Kimi evraklarda soruşturma müsaadeleri anında verilirken, sarsıntıda binlerce insanın vefatına neden olan kamu vazifelileri korunuyor.” sözlerini kullandı.
Gaziantep Barosu Yönetim Kurulu Üyesi Av. Ergin Sözen, deprem bölgelerinde istekli olarak yürütülen tüzel çalışmalara karşın, devletin sorumluluğunu üstlenmediğini belirtti. Sözen, AFAD’ın hazırladığı “İl Afet Risk Azaltma Raporları”nın zelzele risklerini evvelden bildiğini, lakin gerekli tedbirlerin alınmadığını vurguladı. “Devlet zelzelenin olacağını biliyordu, tedbirini niçin almadı?” sorusunu yönelten Sözen, bu raporların tüzel gayrette temel destek olması gerektiğini söz etti.
Çalıştayda, zelzele sonrası yaşanan adaletsizlikler ve mağduriyetler karşısında öfkeli olmanın ehemmiyeti vurgulandı. Sözen, “Öfkeli olmak bizi canlı meblağ ve uğraş gücü verir. Bu büyük bir cinayet ve cürüm mahalli. Hesap sorulmalı” dedi.
‘YÖNETMELİK DEĞİŞTİRİLİRSE SORUMLULUK BAKANLIĞA GEÇECEK’
Adıyaman’da 63 bin 844 konutun hasar gördüğünü belirten Adıyaman İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Tuncay Kaya, Adıyaman’ı öteki zelzele bölgelerinden ayıran en kıymetli özelliğin, yıllar içinde yanlış sınıflandırılan sarsıntı bölgesi olması olduğunu belirterek “1996 yılına kadar Adıyaman, dördüncü derece sarsıntı bölgesi olarak kabul ediliyordu. Sarsıntı olmaz, olsa da küçük olur üzere bir yanlış anlayış vardı. Halbuki şu anda Adıyaman ikinci derece zelzele bölgesi, ancak burası aslında birinci derece zelzele bölgesi olmalıydı” dedi.
Deprem yönetmeliği konusunda da önemli tenkitlerde bulunan Kaya, Türkiye’deki yapıların zelzeleye dayanıklılığına dair bilgilerin yanlışsız bir formda toplanmadığını belirtti. Kaya, “Deprem yönetmeliğimiz hala değişmedi. Bunun nedeni, yönetmelik değişirse sorumluluğun bakanlığa geçecek olması” dedi.
Antep Baro Başkanı Bülent Duran ise “Tablonun asıl sorumlusu devlet iken, bugün müteahhitleri, vatandaşları kuşkulu ve fail yarattı. Bunun üzerinden hesaplaşmaya gidiyor. Asıl çaba verilmesi gereken odur. Bu yönetimdir, imar affıdır. Hala biz şunu biliyoruz: 50 bin vatandaşın hayatını kaybetti sav ediyor lakin yüz binlerce yurttaşımız hayatını kaybetti. Bu mevzuda vahim bir tablo var. O tablonun gerçeği bile hala açıkça ortaya çıkmamıştır” dedi.
‘BU KABAHATİN ÜSTÜNÜ KAPATMALARINA MÜSAADE VERMEYECEĞİZ’
Furkan Apartmanı’nda 19 yaşındaki oğlu Emre Şahin’i kaybeden Seçkin Şahin, sanıklar hakkında beraat kararı verilen dava ile ilgili konuştu. Taraflı gelen raporların mahkeme heyeti tarafından kabul edildiğini tabir eden Şahin, “Asma katlara 10 tane bir artı bir hayat alanı inşaa etmişler. Kolon katıları bırakın buna bile ceza verilmedi” dedi. Karara reaksiyonu ile ilgili mahkeme liderinin kendisi ile teğe bir tartışmaya girerek provokasyon ile suçlandığını söz eden Seçkin, “Siyasi bir rant mı, ne var anlamadığımız halde bu dava kapatılmak isteniyor. Biz asla çabamızdan vazgeçmeyeceğiz” dedi.
Çalıştay, zelzele hatalarına karşı uğraşın yalnızca hukuksal değil, toplumsal bir dayanışmayla sürdürülmesi gerektiği bildirisiyle sona erdi. İştirakçiler, devletin sorumluluğunu kabul etmesi ve depremzedelerin haklarının teslim edilmesi için çabaya devam edeceklerini vurguladı.
Ziya Nihadioğlu, Antakya Elektrik Mahallesinde Tahsin Nihadioğlu’nun kuşkulu formda hayatını kaybetmesi ilgili konuştu. Hasarlı konutundan eşya alıp çıktığı sırada güvenlik güçleri tarafından yağmacı olduğu savı ile azap gördüğünü anlattığı kardeşinin polis ve jandarmalardan şikayetçi olacağını söylemesinden bir mühlet sonra jandarma karakolu önünde araç çarpması sonucu kardeşinin hayatını kaybettiğini söz eden Nihadioğlu, kardeşinin vefatı ile ilgili faal soruşturma yapılmadığını, azaba tanıklık edenlerin tabirlerinin alınmadığını tabir etti. Nihadioğlu, kardeşinin davası için adalet talep etti.
EMEP Antep Milletvekili Sevda Karaca, sarsıntı bölgesinde yaşayanların açık bir halde yalnızlaştırma siyaseti ile karşı karşıya kaldığını söz etti. Karaca, “Bu büyük emek, büyük çaba, dişle tırnakla verilen bu gayret, sarsıntı bölgesinde yaşayan milyonlarca insanın yalnızlaştırma siyaseti ile karşı karşıya olduğu gerçeğini değiştiremiyor. Canın hala en değersiz addedildiği bu bölgede ortaya koyacağımız ortak çaba kıvılcımlarının ülkenin dört bir tarafında yeşereceğini de çok güzel biliyoruz” dedi.
Deprem bölgesindeki uğraşın ülkenin dört bir yanına yayılması gerektiğini söz eden Karaca, “Bu bölgede ortaya koyacağımız ortak çaba, kıvılcımların ülkenin dört bir yanını aydınlatacak” dedi. Karaca, halkın verdiği uğraşın pahasını bilmesi ve birleşik bir uğraş sınırı oluşturulması gerektiğini vurguladı. Karaca, “Deprem hatalarının faili olan devleti yönetenler, her bir kamusal hizmeti rant alanı haline getirenler, bunun maddelerini yapanlar karşısında bizi bulacak” dedi.
Tek tek yürütülen çabaların birbirinden öğrenmeme eksikliğini kapatacak bir adım olduğunu lisana getiren Karaca, “Bu çabaların her biri büyük bir birikim, kıymetli bir tecrübe birebir vakitte bir güç. Lakin bu gücün birleşik bir hatta oturması önemli” dedi.
6 ŞUBAT’TA ANMA ETKİNLİĞİ
Karaca, 2 Şubat’ta Kadıköy’de gerçekleştirilecek olan “Adalet Peşinde” anma aktifliğine iştirak davetinde bulundu. “Bu anma, öfkemizin birleştiği anmalardan biri olacak” diyen Karaca, herkesin bu anmaya dayanak vermesinin değerli olduğunu belirtti.
Karaca, konuşmasını “Unutmak yok, affetmek yok, helalleşmek yok” kelamlarıyla tamamladı. “Bunun garantisi biziz, bunun garantisi bu halk” diyen Karaca, zelzele bölgesindeki gayretin sürdürüleceğini ve hesap sorulacağını söz etti.
(HABER MERKEZİ)