AKP iktidarının ortağı MHP lideri Devlet Bahçeli’nin DEM Parti’ye ‘el uzatıp’ ardından, PKK lideri Abdullah Öcalan’ı Meclis’te açıklama yapmaya davet eden açıklamasıyla başlayan ‘süreçte’ ortaya çıkan sorular hala karşılıklarını arıyor. Öcalan’ın İmralı Heyeti tarafından aktarılan açıklaması aslında bu soruları daha yakıcı ve acil hale getirdi. O soruların her biri başka bahis lakin genel kamuoyu açısından bakmaya çalışırsak, soruların başında, Türkiye’nin demokratikleşme sürecine girip girmeyeceği yer alıyor. Ya da öbür bir deyişle “Muhalefeti susturacak hukuk dışı uygulamalar sürecek mi?” Armağan Çağlayan’ın, açıklamanın Kürtçe kısmında NTV’nin sesi kısması üzerine, “Ne olur ne olmaz, bir ay sonra dönüp ‘Siz Kürtçe yayın yaptınız’ derlerse diye herhalde” formunda paylaşım yapması da bu sorunun şık mizahi haliydi. Yıldıray Oğur’un, “Arkadaşlar sevinirken 8 yıl sonra aleyhimize kanıt olacak tweetler atmamaya dikkat edelim” paylaşımı da o denli.
***
Öcalan’ın son açıklamasına kadar ismi hala konulamayan ‘sürecin’ demokratikleşmeye dair bir ipucu dahi içermemesi, hatta aksi istikamette bir istikamete işaret etmesi (gazetecilerin, siyasetçilerin ve hatta bir falcının tutuklanması, demokratik seçimle gelmiş belediyelere kayyım atanması vs..) bu husustaki kuşkuları hala güçlü tutuyor. O denli ki, İmralı Heyeti’nin basın toplantısı sonrasında sıkıntıyı yakından takip eden çok sayıda gazeteci kendi ortalarında sohbet ederken, “Yarın Diyarbakır’a kayyım atanır mı?” esprisi yaptı. İşin esprisi bunun bir espri olup olmamasındaki belirsizlikte yatıyordu… Pervin Hanım’ın açıklamayı okurken, “ömrünü tamamla(ma)mış” diye lisanının sürçmesi de soru işaretleri ve şaşkınlığı espri ile izah etmeye yardımcı oldu.
***
Ezcümle, Öcalan’ın daveti olabildiğince netti fakat soru işaretleri azalmadı. Zira iktidar kanadından bu bahiste en ufak bir optimistlik yaratacak adım görülmemişken, iki gün öncesinde PYD lideri Salih Müslim’le röportaj nedeniyle gazeteci Nevşin Mengü mahpus cezasına çarptırılmışken, Taksim’de bir otelde PKK lideri Abdullah Öcalan’ın “Biji serok Apo” sloganıyla karşılanan “Asrın çağrısı”na tanıklık etmek bir distopya üzere duruyordu. Yoksa her şey “Erdoğan AKP’nin iktidarını sürdürmek için kurduğu bir oyunun sahnelerinden mi ibaretti?” “İktidar masada elini en güçlü halde tutmak için tam saha baskıyı sürdürerek bu açıklamayı bekliyordu, adımlar sonra mı atılacaktı?”
***
Öcalan’ın açıklamasındaki “Aşırı milliyetçi savruluşunun mecburî sonucu olan; farklı ulus-devlet, federasyon, idari özerklik ve kültüralist tahliller, tarihî toplum sosyolojisine yanıt olamamaktadır” cümlesi de -en azından Kürtler açısından- soru işaretlerine yeni bir soru ekliyordu: “Ayrı devletten ve federasyondan çok evvel vazgeçilmişti tamam lakin özerklik ve anadilde eğitim üzere taleplerden de mi vaz geçiliyordu?” Tahminen devletin ‘süreçte’ ilerlemesi bakımından elini rahatlatacak bir söylemdi bu fakat “Peki Kürtlerin talebi ne?” sorusunu akıllardan geçiriyordu bu tabir. Burada “idari özerklik” ibaresinin “demokratik özerklik” paradigmasından vazgeçildiği manasına geldiğini sanmıyorum ancak sorunun haklılığını gidermiyor bu tespit…
***
Cevabı hala aranan bir öbür soru da davette yer alan “tüm kümeler silah bırakmalı” kelamına bağlı olarak zihinleri kurcalayan “Rojava’daki SDG de mi silah bırakacak?” sorusu. Öcalan’ın bu sözle SDG’ye davet yapıp yapmadığı konusunda gazeteciler sıcağı sıcağına oldukça beyin jimnastiği yaptı otel önünde. Salih Müslim’in ‘Suriye Demokratik Güçleri ile öteki bileşenlerin bir ortaya gelerek çağrıyı değerlendireceklerini ve bir yol haritası çizeceklerini’ açıklaması, Öcalan’ın silah bırakma davetinin Rojava’yı da içerdiği yorumlarını beraberinde getirdi. Müslim’in Al Arabiya’ya yaptığı açıklamada “Abdullah Öcalan’ın açıklamalarına katılıyoruz. Siyasi bir küme olarak faaliyet göstermemize müsaade verilirse silahlara gerek kalmaz. Silah taşıma nedenleri ortadan kalkarsa bırakacağız” sözleri bu kanıyı güçlendirse de, SDG lideri Mazlum Abdi’nin “Sayın Öcalan’ın daveti PKK’yeydi, PKK gerillalarınaydı. Direkt bizim bölgemiz için değildi” açıklaması soruyu yeniden güncel halde tutuyordu.
***
Metnin okunmasının akabinde Sırrı Süreyya Başkan’ın Öcalan’dan aktardığı “”Şüphesiz pratikte silahların bırakılması ve PKK’nin kendini feshi; demokratik siyaset ve hukuksal boyutun tanınmasını gerektirir” bildirisi da, başkanının örgüte net davetine rağmen zihinlerde kimi sorular üretiyordu: “Bu not Kandil’e bir opsiyon mu tanıyordu?” “Öcalan devlete kural mi koşuyordu?” “Peki bu söz açıklamanın kendisine neden konulamamıştı?”
***
Daha birçok soru ve muhtemel karşılıklarından bahsetmek mümkün aslında lakin bunları tekrar etmek, magazinel bir halde evirip çevirmek yerine, barışa ve özgürlüğe dair ‘umut hakkımızı’ koruyarak, Öcalan’ın aldığı inisiyatifin Kürt siyasi hareketi, iktidar ve memleketler arası oyun kurucu aktörlerdeki karşılığını görmeyi beklemekte fayda var. Bu kadar kayıp ve bedel ödemiş, kendini her vakit yenileyebilmiş bir hareketin Trump ile kristalize olan tarihî momentte cesaretli bir adımla yeni bir politik teklifte bulunduğu yahut yeni politik muhalefete alan açma uğraşında olduğu da söylenebilir yarın. Bu bağlamda en serinkanlı yaklaşımlardan birinin Özgür Sevgi Göral’ın paylaşımlarında olduğunu not düşeyim.
***
ABD ve BM, Barzaniler ve Talabaniler’den gelen birinci açıklamaları, Sırrı Süreyya Önder’in “Mezopotamya Ajansı ne hoş bir ajans” kelamına gönderme yaparak buraya bırakalım:
1- Beyaz Saray: Öcalan’ın daveti değerli bir adım
2- BM Sekreteri Guterres: Öcalan’ın daveti barış için umut ışığıdır
3- Mesud Barzani: Türkiye’deki barış sürecini destekliyorum
4- Neçirvan Barzani: Sürecin başarısı için her türlü iş birliğine hazırız
5- Kubat Talabani: Öcalan demokratik tahlilin kapısını açtı
6- Bafil Talabani: Bu sürece katkıyı ulusal bir sorumluluk olarak görüyoruz