DİSK üyesi Genel-İş Araştırma Dairesi Emek Araştırma (EMAR) tarafından hazırlanan “Kadın Emeği” raporunda, cinsiyet eşitsizliği, bayan cinayetleri, bayan yoksulluğu, bayan işsizliği ve teminatsız çalışma bahisleri ele alındı.
EMAR’ın yayımladığı raporda, iktidarın 2025 yılını ‘Aile Yılı’ ilan ettiği, emelin, “Ailelerimizi günümüzün tehlikelerine karşı daha sağlam kılmaktır” olarak açıklandığı belirtilerek, “Ama asıl niyetlerini gizlemeye çalışan iktidar, teşviklerle, promosyonlarla evlilik ve çocuk sayısını arttırmaya çalışıyor” denildi.
‘CİNSİYET AÇIĞI YÜZDE 34,6’
Türkiye’de bayan istihdamının hala istenen seviyede olmadığı, 2021-2024 yılları ortasındaki dataların, bayan istihdamı açısından karşılaştırıldığında, yalnızca 4,5 puanlık bir artış olduğunun görüleceği tabir edilen raporda, Türkiye’de istihdamda cinsiyet açığının yüzde 34,6 olarak hesaplandığı belirtildi.
‘KADINLARIN YÜZDE 24,4’Ü TEMİNATSIZ ÇALIŞTIRILIYOR’
Raporda, şu tespitlere yer verildi:
“2024 Aralık ayı datalarına nazaran bayan istihdamı 10,855 milyon kişi ile yüzde 32,5 iken erkek istihdamı 21,803 milyon kişi ile yüzde 66,7’dir. Erkeklerin istihdama iştiraki, bayanların iki katıdır. Bayan emeğinin güvencesizliği bayan istihdamını da etkilemektedir. 2021 yılında 5 milyon 776 bin bayan kayıtlı çalıştırılırken, 2024 yılında 7 milyon 334 bin bayan kayıtlı çalıştırıldı. Lakin ne yazık ki tıpkı devirde kayıt dışı çalıştırılan bayan sayısında da artış görülmektedir. Tam vakitli çalışan bayanların da yüzde 24,4’ü kayıt dışı ve garantisiz çalıştırılmaktadır.
2024 yılı 4’üncü çeyrek datalarına nazaran, 10 milyon 855 bin bayan istihdamının 6 milyon 557 bini (yüzde 75,6’sı) tam vakitli ve kayıtlı, 2 milyon 122 bini ise (yüzde 24,4’ü) yeniden tam vakitli fakat kayıt dışı çalıştırılmaktadır. Yani her 4 bayandan 1’i tam vakitli çalışmasına rağmen sigortasız çalıştırılmaktadır.
Toplumsal cinsiyet rolleri hasebiyle bayanlara atfedilen mesken işleri, paklık, çocuk, yaşlı ve hasta bakımı üzere işler bayanların büyük bir kısmının çalışma hayatına katılmasına mahzur olmaktadır. 2024 yılı 4’üncü çeyrek bilgilerine nazaran, 6 milyon 657 bin bayan, mesken işleri nedeniyle çalışma hayatına dahil olamadığını belirtirken, mesken işleri nedeniyle çalışma hayatında yer alamadığını belirten erkek verisi ise yalnızca 6 kişidir. Misal bir formda ailevi ve şahsî nedenlerle çalışma hayatına dahil olamadığını belirten bayan sayısı 3 milyon 442 bin kişi iken, erkek sayısı yalnızca 466 bin kişidir.
‘AVRUPA ÜLKELERİ ORTASINDA TÜRKİYE 4’ÜNCÜ SIRADA’
Kadın işsizliği oranlarına bakıldığında Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ortalamasının epeyce üstünde olduğu görülmekte. Eurostat’ın Kasım 2024 datalarına nazaran Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin resmi bayan işsizliği oranı yüzde 6,10 iken, Türkiye için bu oran yüzde 11,7 oldu. Avrupa ülkeleri ortasında Türkiye, Bosna Hersek, Yunanistan ve İspanya’nın akabinde bayan işsizliği oranında 4’üncü sırada bulunuyor.
Kadınların sendikalara iştiraki düşüktür. 2024 Temmuz ayı datalarına nazaran; Türkiye’de bayanların sendikalaşma oranı yüzde 11,4 iken erkeklerin sendikalaşma oranı yüzde 16,3’dür.”
‘6284 SAYILI YASA AKTİF BİR BİÇİMDE UYGULANMALIDIR’
EMAR’ın raporunda, çalışma hayatında bayana yönelik her türlü ayrımcılığın terk edilmesi, esnek çalışma biçimlerine, cinsiyetçi iş kısmına, fiyat eşitsizliğine son verilmesi, garantili, sistemli işler yaratılması, yetki ve karar düzeneklerinde eşit temsiliyetin hayata geçmesinin sağlanma gerektiği belirtildi.
Raporda, ayrıyeten şu talepler sıralandı:
Kadın istihdamının önündeki manilerden olan çocuk, hasta, yaşlı, engelli bakımı kamusal hizmet olarak sunulmalı, mesken işlerini bayanın üstünden alacak toplumsal siyasetler uygulanmalıdır. 8 Mart bayanlar için fiyatlı müsaade günü sayılmalıdır. Bayanların örgütlenmeleri önündeki maniler kaldırılmalıdır. 25 Haziran 2021’de yürürlüğe giren ILO’nun 190 sayılı Şiddet ve Taciz Mukavelesi, Türkiye tarafından onaylanmalı ve faal bir biçimde uygulanmalıdır. İstanbul Kontratı ve 6284 sayılı Yasa faal bir biçimde uygulanmalıdır. Toplumsal cinsiyet temelli kabahatlerde, bayan cinayetlerinde cinsiyetçi yeterli hal, tahrik indirimi üzere uygulamalardan vazgeçilmelidir. Bayan istihdamını artırmak için önerilen esnek çalışma biçimleri yerine bayanlar için tam vakitli ve garantili istihdam imkanları yaratılmalı, çalışma süreleri kısaltılmalıdır.”
(ANKA HABER AJANSI)