Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İl Koordinasyon Kurulu Lideri, İnşaat Mühendisi Canfidal Boldaş, Kuzey Anadolu Fay Sınırı ile Doğu Anadolu Fay Sınırı’nın kesiştiği ve zelzele riski yüksek vilayetlerden olan Bingöl için ikazlarda bulundu.
‘BİNGÖL DEPREMSELLİK RİSKİ ALTINDA’
Üzerinde bulunduğu fay çizgileri ve sismik boşluklardaki kırılma döneminin yaklaştığı tarafında değerlendirmelerin olduğunu belirten Boldaş, “Bildiğiniz üzere Bingöl, çok önemli bir depremsellik riski altında. Bilim dünyasını takip ettiğimiz vakit artık ulusal ve memleketler arası bilim dünyası da Bingöl’ün depremsellik riskine çok önemli formda dikkat çekmeye çalışılıyor. Türkiye zelzele ülkesi olduğu üzere Bingöl de bir zelzele kentidir. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) bildiğiniz üzere canlı fay sınırı haritası var. Bu canlı fay sınırı haritasına nazaran 45 vilayet, birinci derece zelzele riski taşıyan illerdir. Burada Bingöl’ün değerli bir yeri vardır. Kuzey Anadolu Fay Sınırı ile Doğu Anadolu Fay Sınırı’nın kesiştiği yer, Bingöl’dür. Kuzey Anadolu Fay Çizgisi üzerinde, tam da Yedisu sismik boşluğunda ve Doğu Anadolu Fay Çizgisi üzerinde de Bingöl sismik boşluğunda kırılma döneminin maalesef ki yaklaştığı istikametinde değerlendirmeler ve tespitler var. 6 Şubat 2023 sarsıntılarından sonra Nisan 2023 tarihinde Bingöl, ‘Genel hayata tesirli afet bölgesi’ ilan edildi. İsminden de anlaşıldığı üzere aslında ‘Genel hayata tesirli afet bölgesi’ ilan edilmesi ile birlikte Bingöl’ün zelzeleye hazırlanması ve hazırlık sürecinin bu geçen 2 yıl içerisinde tamamlanmış olması gerekiyordu. Fakat ne yazık ki şu anda bu çalışmaların tamamlandığını söyleyemiyoruz. Kamu da birebir sözleri kullanıyor. Yaptığımız görüşmelere nazaran, onlar da hazırlık süreçlerinin tamamlanmadığını tabir ediyorlar. Biz de tamamlandığını net bir halde tabir etmiyoruz. Bingöl hazır mı? Hayır. Muhakkak Bingöl zelzeleye hazır değil” dedi.
‘2000 ÖNCESİ YAPILARIN RİSKLİ KABUL EDİLMESİ GEREKİR’
Kentte risk tahlili yapılmamış hiçbir yapının kalmaması gerektiğini belirten Boldaş, “Bingöl’de can kaybına sebep olmuş sarsıntılar var ve 1934’ten günümüze kadar yaşanan sarsıntılarda 1539 kişi hayatını kaybetmiş. Yapmış olduğumuz görüşmeler var. İlgili kamu kurumları, kurum amirleriyle, mülki amirler, lokal yöneticilerle ortak paydanın aslında Bingöl’ü sarsıntıya hazırlamak olduğunu net görüyoruz. 2000 yılından evvel nervürlü demir kullanımı yoktu. Düz demir kullanımı vardı. Hasebiyle 2000 yılında düz demir kullanımı yasaklandı. 2003 yılında Bingöl zelzelesini yaşadık. 2007 yılında birinci zelzele yönetmeliği yayınlandı. 2011 yılında yapı kontrol sistemine geçildi. Ve 2018 yılında sarsıntı yönetmeliği güncellendi, yenilendi, revize edildi. Hasebiyle 2000 yılından evvel yapılan yapıların düz demir kullanımından ötürü tümünün riskli yapı olarak kabul edilmesi gerekir. Daha sonra 2000 ve 2003 yılları ortasında yapılan yapılara risk tahlili yapılmasını öneriyoruz. Sonrasında 2003 ve 2007 yılları ortasında yapılan yapılar için de birebir öneriyi yapıyoruz. Fakat Bingöl’ün 7 ilçesinde de risk tahliline tabi tutulmamış yapının kalmaması gerekiyor. Şayet hassas bir hazırlık süreci ve yerinde hazırlıkların tamamlanması isteniyorsa, Bingöl’de risk tahlili yapılmamış hiçbir yapının kalmaması gerekiyor” diye konuştu.
‘6 ŞUBAT SARSINTILARINDAN SONRA 13 BİN 262 BİNANIN TEKNİK TARAMALARI YAPILDI’
Canfidal Boldaş, “İl merkezinde 6 Şubat sarsıntılarından sonra 13 bin 262 binanın teknik taramaları yapıldı. Bu taramalar içerisinde toplam 3 bin 425 binaya yıkım kararı verildi. Doğal bu yıkım kararları rastgele bir risk tahliline tabi tutulmadan verilmiş. Kamu kurum ve kuruluşlarının binalarına da risk tahlili yapıldı lakin hasar tespit çalışmalarının büyük çoğunluğu gözlemsel değerlendirmelere dayanarak yürütülmüştü. Hatta bu süreçte, doğal o zelzele süreci olduğu için bir risk tahlil sürecinin sağlıklı işletilemeyeceğini de biliyoruz. Gözlemsel yapılması durumunda kaldık da biraz. Ve o süreçte TMMOB Bingöl olarak da 96 mimar ve mühendis arkadaşımız o çalışmalara dayanak vermişti. Bu 3 bin 425 binanın şu anda yüzde 90’ının yıkıldığının bilgisini veriyor ilgili yönetimimiz. Geriye kalanının hasar tespit çalışması tamamlanmış ve yıkım ihalesi Haziran 2024’te yapılmış. Kalan yüzde 10’u kadarlık bir kısmının yıkımı Mart 2025’te yapılacak” dedi.
(DEMİRÖREN HABER AJANSI)