Çeşme’nin gizli cennetlerinden biri olan Aya Yorgi Koyu, turkuaz suları ve doğal dokusuyla hem yerli hem de yabancı turistlerin gözdesi. Fakat son yıllarda koy, sırf doğal güzellikleriyle değil birebir vakitte imar tartışmalarıyla da gündeme geliyor.
DW Türkçe’den Pelin Ünker’in haberine nazaran, Aya Yorgi Koyu’na ait birinci imar planı değişikliği İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Çeşme Belediyesi’nin açtığı davalar sonucunda iptal edilmişti. Lakin bakanlık geçen hafta ikinci defa imar değişikliği yaptı. Bunun üzerine TMMOB Kent Plancıları Odası İzmir Şubesi, Çeşme Etraf Derneği ve Gücücek Koyu Doğal Hayatı Müdafaa Derneği, yeni planların iptali için başka farklı davalar açtı.
Ancak Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının imar değişikliği kararına karşı açılan iptal davası şimdi sonuçlanmamasına karşın Emlak Konut, bölgedeki üç parselin satışı için dün ihaleye çıktı.
Bakanlık tarafından yapılan imar değişikliğine nazaran yaklaşık 400 bin metrekarelik alanda yapılaşmaya müsaade veriliyor. Tamamı “Doğal Sit Alanı” olan planlama alanın bir kısmı “3. Derece Arkeolojik Sit Alanı”nda kalıyor.
İhalesi yapılan üç parsel ise 47 bin metrekarelik alanda yer alıyor. “Arsa Satışı Karşılığı Gelir Paylaşımı İşi” ismiyle açılan ihaleye nazaran ihaleyi kazanan şirket, üst ve alt yapı inşaat işleri, etraf düzenlemesi ve gayrimenkullerin pazarlama ve satış süreçlerini üstlenerek Emlak Konut’a gelirden hisse verecek.
AYA YORGİ KOYU NEDEN DEĞERLİ?
Ege’nin incisi olarak bilinen Çeşme, onlarca koy ve plaja mesken sahipliği yapıyor. Aya Yorgi Koyu ise bu noktalar ortasında özel bir yere sahip. Koy, rüzgârdan korunaklı yapısıyla sakin denizi, altın rengi kumsalı ve berrak sularıyla biliniyor.
İzmir Çeşme’de bir bölgenin havadan görüntüsüİzmir Çeşme’de bir bölgenin havadan görüntüsü
Çeşme bilhassa iç turizmin kıymetli merkezlerinden biriFotoğraf: Senkaya/Depositphotos/IMAGO
Aya Yorgi Koyu’nun sırf doğal hoşluğu değil, tarihi de dikkat alımlı. İsmini, bölgede bulunan Aya Yorgi (Aziz Georgios) Manastırı’ndan alan koy, Osmanlı periyodunda Rum nüfusun ağır olduğu yerleşim yerlerinden biriydi.
Koy, yıllardır imar tartışmalarının odağında yer alıyor. Bölgenin doğal sit alanı statüsünün değiştirilmesi ve yapılaşmaya açılması konusundaki teşebbüsler, çevreciler ve lokal halk tarafından büyük reaksiyonla karşılanıyor.
İMAR DEĞİŞİKLİĞİ SÜRECİ NASIL İŞLEDİ?
Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, Aya Yorgi Koyu’ndaki plan değişikliklerine ait DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulundu. Oda, yapılan düzenlemelerin kamu faydasına ters olduğunu söz ediyor.
Buna nazaran kelam konusu alan 2002 yılında üst ölçekli planlarda “Bölge Parkı” olarak belirlenmişti.
2005 yılında hazırlanan alt ölçekli planlarda da Doğal ve Arkeolojik Sit kararlarına, üst ölçekli “Bölge Parkı” kullanım kararına uygun bir formda “Park, Dinlenme Alanları ve Rekreasyon Alanları” kullanım kararları getirildi.
Bakanlık tarafından 2015 yılında hazırlanan 100.000 Ölçekli Etraf Tertibi Planı’nda “Bölge Parkı” kullanım kararının korundu lakin beş yıl sonra tıpkı alan için “Tercihli Kullanım Alanı” kararı onaylandı.
Bu değişiklikle yapılaşmanın önünün açıldığını lisana getiren Oda, 1/100.000 ölçekli Etraf Nizamı Planı Değişikliği’nin Danıştay 6. Dairesi tarafından görülen dava kapsamında, 15 Ocak 2024 tarihli mahkeme kararıyla yürütmesinin durdurulduğunu aktarıyor.
Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, 2022 yılında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 109. unsuru uyarınca Bakanlık tarafından onaylanarak askıya çıkarılan 1/5000 ölçekli Muhafaza Maksatlı Nazım İmar Planı Değişikliği ile bölgenin “gelişme konut alanı, belediye hizmet alanı, eğitim alanı, sıhhat alanı, ticaret ve park alanı” olarak yine planlandığını söylüyor. Lakin bu değişikliğe karşı açılan dava sonucunda İzmir 4. Yönetim Mahkemesi’nin 2022/2209 temel numarası ile planları iptal ettiğini hatırlatıyor.
Oda, 2022 yılında iptal edilen planların münasebetleri dikkate alınmaksızın, Bakanlık tarafından 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 109/c hususu uyarınca onaylanan 1/100.000 ölçekli Etraf Nizamı Planı Değişikliği, 1/5000 ölçekli Muhafaza Gayeli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Muhafaza Maksatlı Uygulama İmar Planı’na ait olarak yapılan incelemeler sonucunda, İzmir 6. Yönetim Mahkemesi’nde 31.12.2024 tarih ve 2025/4 temel numarasıyla şubeleri tarafından dava açıldığını ve bu davanın devam ettiğini belirtiyor.
İTİRAZLAR HANGİ MÜNASEBETLERE DAYANIYOR?
Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, planlama alanının mevcut durumda “Bölge Parkı” olarak tanımlandığını ve yapılan değişikliklerin toplumsal donatı alanlarını azaltıcı nitelikte olduğunu tabir ediyor. Yapılan düzenlemelerin rant artışına yönelik olduğunu ve mahkeme kararlarına karşın emsal içerikteki planların tekrar onaylandığını lisana getiriyor.
İzmir Çeşme’deki Ilıca Plajı’nın havadan imgesi İzmir Çeşme’deki Ilıca Plajı’nın havadan manzarası
İzmir Çeşme’deki Ilıca Plajı’nın havadan görüntüsüFotoğraf: Arda Savasciogullari/IMAGO
Oda, bölgenin tamamının “Doğal Sit Alanı” olduğunu, ayrıyeten bir kısmının “3. Derece Arkeolojik Sit Alanı” statüsünde bulunduğunu belirtiyor. Daha evvel açılan dava kapsamında sunulan uzman raporunda, alanın bitişiğinde 1. Derece Doğal Sit Alanı ve 3. Derece Arkeolojik Sit Alanı bulunduğunun tespit edildiğini, bölgenin flora ve fauna açısından tampon ve geçiş zonu özelliği taşıdığını ve yapılaşmanın doğal hayat alanlarını yok edebileceğini söz ediyor.
Plan değişikliklerinin rant hedefiyle yapıldığını ve kamu mülklerinin satışıyla irtibatlı olduğunu belirten Oda’ya nazaran, Emlak Konut aracılığıyla kelam konusu parsellerin ihaleyle satışa çıkarılması bu durumu açıkça gösteriyor.
Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, uzun yıllardır Özelleştirme Yönetimi, TOKİ, Emlak Konut ve belediyeler eliyle kamu mülklerinin satıldığını tabir ederek kamusal işleve ayrılmış alanların plan değişiklikleriyle rant sağlama maksadıyla dönüştürüldüğünü lisana getiriyor. Kamu kurumlarının, kamu mülkü olmaksızın hizmet götüremeyeceğini vurgulayan Oda, bu satışların yurttaşların kamusal hizmetlerden faydalanacağı alanların kaybına neden olduğunu vurguluyor.
DOĞAL SİT ALANLARI NEDEN İMARA AÇILIYOR?
Kent Plancıları Odası İzmir Şubesi, geçtiğimiz günlerde Bakanlık tarafından Bornova’da bulunan zeytinlik alanlarının Mekânsal Planlar İmal Yönetmeliğine karşıt bir biçimde “Konut (Zeytinlik Alan)” olarak yapılaşmaya açan planların askıya çıkarıldığını hatırlatıyor.
Oda, daha evvel Çeşme Yarımadası’nda “mega proje” olarak duyurulan planların da misal bir yaklaşım içerdiğini ve Kanal İstanbul Projesi ile tıpkı doğrultuda rant odaklı bir anlayışın sürdürüldüğünü belirtiyor.
Mevcut planların öngördüğü nüfus kapasitesine dahi ulaşılmadan yeni yapılaşma alanlarının gündeme getirildiğini vurgulayan Oda, bu süreçte planlı bir kentsel gelişimden fazla müteahhitlere ve yatırımcılara servet transferi maksadı güdüldüğünü söz ediyor.
Doğal alanların, kamu mülklerinin ve korunması gereken tarım topraklarının rant uğruna yapılaşmaya açıldığını belirten Kent Plancıları Odası İzmir Şubesi, bu sürecin kamu faydasına alışılmamış olduğunu lisana getiriyor.
(ALINTI)