TÜSİAD Genel Heyet toplantısı Beşiktaş’ta bir otelde yapıldı. Kurulun Divan Başkanı Bülent Eczacıbaşı, Başkan Yardımcısı Hülya Gedik ve üyeleri Gamze Arbak ile Kaan Bilecik seçildi.
Toplantının açılış konuşmasını TÜSİAD Başkanı Orhan Turan ve YİK Lideri Ömer Aras yaptı. İktisattaki gidişata ait “artık vaktimiz kalmadı” vurgusu yapılan açıklamalarda, yargı bağımsızlığı, hukukun üstünlüğü de olmazsa olmaz olarak ele alındı. Kayyım atamaların eleştirildiği açıklamalarda enflasyonlar gayret konusunda daha tesirli tekniklere muhtaçlık duyulduğu vurgulandı.
‘SUÇ İŞLEMEK HEDEFİYLE ÖRGÜT KURMAK, ŞİRKET KURMAKTAN DAHA KOLAY’
Orhan Turan, “Mehmet Şimşek’in iktisat programına takviye veriyorsak da iktisatta her şeyin yolunda olduğunu söyleyemeyiz” dedi. Son periyotta artan kayyım uygulamalarına, artan gözaltı ve tutuklamalara da dikkat çeken Turan, “Disiplinsizlik hatasıyla teğmenler hakkında ihraç kararı alınıyor ama zelzele, yangın, taciz, bayan cinayeti, iş kazası üzere kamuoyunda infial yaratan kaç olayda ya hatalılar bulunmuyor ya da kısa müddette hür kalıyorlar. Yolsuzluk, dolandırıcılık, karaborsa haberlerinin arkası ardı kesilmiyor. Kabahat işlemek hedefiyle örgüt kurmak, galiba artık şirket kurmaktan daha kolay” tabirlerine yer verdi.
YİK Başkanı Ömer Aras da enflasyon hakkında kıymetlendirme yaparak “Kamunun da özel dal şirketleri ve vatandaşlarımız üzere eşit seviyede kemer sıkması kural. Enflasyonla uğraş için 2025 yılında kamuda yapılacak tasarrufun daha aktif olmasını bekliyoruz. Devletin bütçe disiplinine uyması, kamu harcamalarını denetim etmesi ve kamuda tasarrufu arttırması şart” dedi.
Yapılan konuşmalarda yargı bağımsızlığı ve hukukun üstünlüğü vurgusu yapılarak demokratikleşmenin değerine dikkat çekildi.
‘SUİSTİMAL VE KAYIRMACILIK YAYGIN’
Turan, konuşmasında şunları söyledi:
“Depremlerde, yangınlarda, iş kazalarında çok sayıda vatandaşımızı kaybediyoruz. Demek ki kusur, suistimal ve kayırmacılık çok yaygın. Eleştirel tabirlere ve habercilik faaliyetlerine açılan soruşturma haberleri çok sıklaştı. 10 küsur sene evvelki olaylara artık yeni soruşturmalar açılıyor. Tutuklu milletvekillerine, siyasi parti önderlerine ve belediye liderlerine daima yenileri ekleniyor. Disiplinsizlik cürmüyle teğmenler hakkında ihraç kararı alınıyor lakin zelzele, yangın, taciz, bayan cinayeti, iş kazası üzere kamuoyunda infial yaratan birçok olayda ya hatalılar bulunmuyor ya da kısa müddette hür kalıyorlar. Kamuoyu vicdanında cürüm ve ceza ortasında orantısızlık kanaati oluşuyor. İster seçimle, ister atamayla gelen kamu vazifelilerinin vazifelerinden alınmasının yeni örneklerine şahit oluyoruz. Üstelik yeni yasal düzenlemelerle kamu görevlilerinin Devlet Denetleme Kurulu tarafından vazifeden alınması ve TMSF’nin şirketlere kayyum olarak atanması mümkün oluyor. Yolsuzluk, dolandırıcılık, karaborsa haberlerinin arkası gerisi kesilmiyor. Kabahat işlemek emeliyle örgüt kurmak, galiba artık şirket kurmaktan daha kolay.
‘TÜM SIKINTILARIN ARDINDA HUKUKA İTİMADIN SARSILMASI VAR’
Kadın cinayetlerinin de çocuk tacizlerinin de sonu gelmiyor. Nedir bu tırmanma? Biz niçin bu hâle geldik? Hangisini ele alsak günlerce, tahminen de aylarca konuşmak gerekiyor. Tüm bu sıkıntıların gerisinde hukuka olan inancın sarsılması var. Daima söyledik. Daima söyleyeceğiz. Çağdaş devletin temelinde hukukun üstünlüğü vardır. Tüm vatandaşlar kanun önünde eşittir. Devlet de hukukla bağlıdır. Her kademede idare keyfi değil, hukuk kurallarına nazaran yapılır. Burada sorun varsa her yerde sorun çıkar. Hukuka itimat kalmazsa güvensizlik, istikrarsızlık ve belirsizlik her yere sirayet eder. Sistemik risk oluşur. Günü kurtarmak mümkün olsa da yarınlar tehlike altına girer. Bakın, biz endüstrici ve iş insanlarıyız. TÜSİAD üyesiyiz lakin her şeyden evvel insanız, bu ülkenin vatandaşıyız. İnsani kıymetleri ekonomik bedellerin önüne koyarız. Çocuklarımıza, torunlarımıza daha büyük bir miras değil, daha uygun bir gelecek bırakmak isteriz. Daha âlâ bir geleceği hukuka inanç olmadan kuramayız.
TURAN’DAN ‘SÜREÇ’ YORUMU: BİRİ OLMADAN OBURU EKSİKTİR
Hukukun üstünlüğünü, çabucak ve tam olarak tesis etmeden ne iktisatta ne toplumda ne iç ne de dış siyasetteki sıkıntılar çözülebilir. Ayrıyeten toplumsal kutuplaşmanın yerini toplumsal ahenge bırakması, siyasette yumuşama ve siyasi alanın genişlemesi, meselelerimizin tahlilini kesinlikle kolaylaştıracaktır. Bu noktada terör sıkıntısının kalıcı olarak ortadan kalkması en büyük dileğimizdir lakin şunu da görelim. İzlenmekte olan sürecin başarısı ile hukuk devleti ve demokratik standartların uygunlaştırılması ortasında birbirini besleyen karşılıklı bir etkileşim vardır. Biri olmadan başkası eksiktir. Hukukun üstünlüğünü tesis edersek tüm sıkıntılarımızı konuşarak ortak akılla çözebiliriz.
‘HEM GRİŞİMCİLER HEM ÇALIŞANLAR İÇİN GERİLİM BİRİKİYOR’
Sayın Bakan Mehmet Şimşek’in iktisat programına dayanak veriyorsak da iktisatta her şeyin yolunda olduğunu söyleyemeyiz. Enflasyonla çabanın hızlanması gerekiyor. Artık daha süratli sonuç almalıyız. Yoksa gerilim birikiyor. Enflasyonla gayretin maliyetine katlanmak zorlaşıyor hem teşebbüsçüler için hem çalışanlar için. Endüstrici çok zorlanıyor. İhracatçı kan ağlıyor. İthalatın cazibesi artıyor. Öteki ülkelerde hammaddeyi daha ucuza alan, krediye daha ucuza erişen, güç ve personellik maliyetinin toplam maliyetler içindeki hissesi daha düşük olan rakiplerimizle biz nasıl rekabet edebiliriz? Bunun matematiği nedir? Verimlilik farkı bu makası kapamaya kâfi mi? Pekala bugün işimizi nasıl devam ettireceğiz? Devam ettiremezsek çalışanlarımız ne olacak? Nüfus artış suratının dramatik biçimde azaldığının farkındayız. Pekala, bunun verimlilikte çok daha büyük bir artışı gerektirdiğinin ne kadar farkındayız? Çalışan sayısı artmadan, nitelik yükselmeden, verimlilik hızlanmadan, katma bedel artmadan nasıl büyüyeceğiz? Bunu açıklayan bir teori var mı?
‘ZAMANIMIZ KALMADI’
Hem endüstrici mutsuz hem çalışanlar. Hem büyük işletmeler zorlanıyor hem KOBİ’ler. Hem batıdaki teşebbüsçüler yakınıyor hem doğudakiler. Pekala, kimin yüzü gülüyor? Artık vaktimizin kalmadığını biliyoruz. Yıllardan beri iklim değişikliğine hazırlanalım diyoruz. Teknolojik dönüşümü kaçırmayalım diyoruz. Jeostratejik risklere karşı tedbir alalım diyoruz. İş gücümüzü ve gençlerimizi çağın gereksinimlerine nazaran yetiştirelim diyoruz. İş gücü açığını kapatmak için evvel bayanlarımızı iş gücüne katalım diyoruz. Ticaret savaşlarına hazırlanalım, ithalatın değil, ihracatın cazip olduğu bir ekosistem oluşturalım diyoruz. Tarım ve hayvancılığın stratejik değerini hatırlayalım diyoruz.
Dünyada büyük bir değişim yaşanıyorken önümüzde bir sıçrama fırsatı olduğunu görüyoruz. Bundan yararlanalım diyoruz fakat gücümüz boşa gidiyor. Dünyadaki değişimi yakalayamıyoruz. Artık hiçbir şeyi vakte bırakamayız. Bunun için vaktimiz kalmadı. Bir an evvel enflasyonla uğraşta kalıcı başarıyı sağlayalım. Para siyasetini maliye siyasetiyle ve yapısal ıslahatlarla destekleyelim. Endüstriye kesinlikle nefes aldırılması lazım. Yatırım, üretim ve ihracat desteklenmeli. Neler yapılması gerektiğini tekraren söyledik, ayrıyeten bugün paylaştığımız bir kitapçık hâline getirdik. Zira sussak gönlümüz razı değil.”
‘SEÇİLMİŞLERİN VAZİFEDEN ALINMASI DEMOKRASİMİZİ ZEDELEDİ’
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Yüksek İstişare Konseyi (YİK) Başkanı Ömer Aras da yaptığı konuşmada 2024 yılını kıymetlendirerek şunları söyledi:
“Mart ayında yapılan lokal seçimler sonucunda birçok vilayetimizde belediye idaresinin el değiştirdiğini gördük. Politik gücün barış içinde el değiştirmesi, ülkemizde demokrasinin gücünü tekrar tüm dünyaya göstermiş oldu lakin seçimler sonrasında seçilmişlerin vazifeden alınarak atanmışların misyona getirilmesi demokrasimizi zedeledi.
2024 yılında iktisat idaresinin uyguladığı program olumlu sonuçlar vermeye başladı. Enflasyon beklenen süratte olmasa da geriliyor, cari açık sürdürülebilir düzeylerde, Merkez Bankası rezervleri güçleniyor, CDS ülke risk primi düşüyor. Memleketler arası derecelendirme şirketleri de bu olumlu gelişimi görüp ülke kredi notumuzu yükseltti lakin direkt yabancı sermaye girişleri hudutlu. Yatırımcılar için itimat ortamını şimdi oluşturamadık. Enflasyonla çaba kararlılığı 2025 yılında da devam etmeli lakin ihracatçılarımızın pazarlarını kaybetmemelerine de azami itina göstermeliyiz, takviye vermeliyiz. Türkiye’nin güçlü ihracat olmadan sağlıklı ve sürdürülebilir bir büyüme gerçekleştiremeyeceğini bilmeliyiz.
‘KAMUNUN DA EŞİT SEVİYEDE KEMER SIKMASI ŞART’
Hepimizin bildiği üzere enflasyonla çabada elimizde üç ana siyaset enstrüman var. Birincisi, Merkez Bankası’nın uyguladığı para siyaseti. Faizlerin 2025 yılında enflasyonla uğraşa uygun olarak denetimli halde düşeceğini iddia ediyoruz. İkincisi, maliye siyaseti. Kamunun da özel dal şirketleri ve vatandaşlarımız üzere eşit seviyede kemer sıkması kural. Enflasyonla gayret için 2025 yılında kamuda yapılacak tasarrufun daha faal olmasını bekliyoruz. Devletin bütçe disiplinine uyması, kamu harcamalarını denetim etmesi ve kamuda tasarrufu artırması kural. Ayrıyeten vergi gelirlerinin artırılması için kayıt dışı ile önemli biçimde uğraş edilmesi gerekiyor. Para ve maliye siyasetleri, faiz, vergi, bütçe üzere somut sayılarla söz edilen ve takip edilebilen siyasetler olduğu için anlaşılması ve değerlendirmesi nispeten kolay kavramlar. Enflasyonla gayrette üçüncü siyaset enstrümanı olan yapısal ıslahatlar ise çok geniş bir kavram. Ülkemizde yaşadığımız bu inatçı enflasyonu bir daha çift haneli düzeylerde görmemek üzere kalıcı olarak indirmek, orta gelir tuzağından çıkmak, kişi başı geliri 20 bin doların üstüne yükseltmek ve dünyada sayılı ekonomiler ortasına girebilmek için kesinlikle yüksek teknoloji ile verimliliği artırmalı, mal ve hizmet ihracatına dayalı ekonomik büyüme modeline geçmeliyiz.
‘HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜNÜN OLDUĞU ORTAMDA MUVAFFAKİYETİN YOLU AÇILACAK’
Yapısal ıslahatları gerçekleştirmeden bu değişimleri yapamayız. Uzun vadede sürdürülebilir bir büyüme ve sağlam bir ekonomik yapı için elbette birçok alanda yapılacak ıslahatlar var lakin en kıymetlileri iki ana yapısal ıslahat. Birincisi, beşere kıymet katan eğitim ve liyakat. İkincisi, hukukun üstünlüğü ve bağımsız yargı. Gayemiz, bu ıslahatların yarattığı inanç ortamıyla beslenen ekonomik kalkınma olmalıdır. Bu iki ıslahatı hakkıyla gerçekleştirebilirsek öteki tüm ıslahatlar çarçabuk yapılabilecektir. Dünya ile rekabet edebilmemiz için özel dalda ve kamu bürokrasisinde uygun eğitilmiş yüksek vasıflara sahip ve liyakate uygun atanmış beşerler olması kural. Ayrıyeten bilimde, sanatta, sporda, tüm alanlarda ileri gitmek için her şeyden evvel nitelikli insan gerekiyor. Düzgün yetişmiş beşerler hukukun üstünlüğünün ve adil yargının olduğu bir ortamda çalıştığı takdirde iktisat başta olmak üzere her mevzuda muvaffakiyetin yolu açılacaktır. Bu bahiste toplumsal fikir birliğine muhtaçlığımız var.
‘KADINLARIN İŞ GÜCÜNE İŞTİRAKİ YÜZDE 37’
Hukuk devleti ve adil yargının ayrılmaz bir modülünü oluşturan eşitlik konusu… Cumhuriyetin, demokrasinin, hukuk devletinin, laikliğin tarifleri eşitlik kavramı üzerinde yükselir. Bu kavramların gerçek manada hayata geçirilmesi adil ve huzurlu bir toplumsal yapıyı mümkün kılar. Aksi hâlde toplumsal tansiyonlar, kutuplaşma, ekonomik kaynakların verimsiz kullanılması, refah kaybı, beyin göçü, demokrasiye inancın zayıflaması, radikal akımların güçlenmesi üzere problemlerin önü alınamaz. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, kalkınmanın tüm boyutlarını negatif etkiliyor. Bayanların ekonomik, siyasi ve toplumsal hayatta erkeklerle eşit biçimde temsil edilmesi ekonomik kalkınma, adaletsizlikle uğraş ve toplumsal refah yaratarak ilerlemenin olmazsa olmaz şartıdır. Türkiye’de bayanların iş gücüne iştiraki yüzde 37 iken batıda bu oran yüzde 52’dir. Bir an için bizde de yüzde 52 olsa 5 milyon ek iş gücü demektir, verimlilik demektir.
HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ VE YARGI BAĞIMSIZLIĞI VURGUSU
Eşitliği toplumsal inanç için adil yargının uygulanmasında, yolsuzluklarla uğraşta ve tabir özgürlüğünde de görmek isteriz. 2025 yılında dünya için olduğu kadar Türkiye açısından da kıymetli bir kavşaktayız. Yurt dışında ve yurt içinde ekonomik ve siyasi gelişmeler hem büyük fırsatlar hem de büyük riskler yaratıyor. Bu süreci kesinlikle çok güzel yönetmeliyiz. Türkiye’mizin, dünyada kelamı geçen, bölgesinde istikrarın teminatı olan, iktisadı istikrarlı, demokrasisi sağlam, hukuk devleti unsurları yerleşmiş, toplumu huzurlu bir ülke olması yönünde el birliği ile çalışmalıyız. Bunu lakin hukukun üstünlüğü ve bağımsız yargının yarattığı inanç ortamında âlâ yetişmiş, liyakatla misyona gelmiş beşerler ve eşitlikçi bir yaklaşımla yapabiliriz. Bunu yaptığımız taktirde en değerli yapısal ıslahatı gerçekleştirmiş olacağız. Bizi yönetenlere uygun niyetle tekliflerimizi aktarmak vazifemizdir. Hepimiz bu doğrultuda üstümüze düşeni yerine getirmeliyiz.”
(ANKA HABER AJANSI)