Özgürlük için Hukukçular Derneği, Abdullah Öcalan’ın ‘umut hakkı’ için gerekli yasal düzenlemenin acilen yapılması gerektiğini vurguladı. Umut hakkı MHP lideri Devlet Bahçeli’nin Abdullah Öcalan’a yaptığı birinci davette gündeme geldi.
Bahçeli’nin açıklamasının akabinde Abdullah Öcalan’ın umut hakkından yararlanması için AHİM kararı gündeme geldi.
UMUT HAKKI NEDİR, KİMLERİ KAPSIYOR?
Abdullah Öcalan’ın avukatları 2003’te Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) müracaat yaparak ömür uzunluğu mahpus cezasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) azap ve öteki berbat muameleyi yasaklayan 3. Unsuruna muhalif olduğu belirtti.
AİHM, 18 Mart 2014’te verdiği kararla Abdullah Öcalan’ın kurallı salıverilme hakkına sahip olmaksızın ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına mahkûm edilmesini umut hakkı bağlamında kıymetlendirerek AİHS’ye alışılmamış buldu. Bu karar, umut hakkı özelinde Türkiye aleyhine verilmiş birinci karar oldu.
Aynı doğrultuda yapılan müracaatlar üzerine Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan için de AİHM tarafından ihlal kararı verilmiş, lakin katılaşan birinci karar olan Öcalan 2 kararının üzerinden on yıl geçmesine karşın Türkiye tarafından kelam konusu ihlalleri ortadan kaldırmaya dönük rastgele bir düzenleme yapılmadı. Bunun üzerine AİHM kararlarının yerine getirilip getirilmediğini denetleyen Avrupa Kurulu (AK) Bakanlar Komitesi, ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasıyla ilgili “umut hakkını” doğuracak yasal düzenlemeler ve uygulama değişikliklerinin sağlanması için Türkiye’ye yönelik kontrol sürecini başlattı.
Bakanlar Komitesi, Öcalan 2, Kaytan, Gurban ve Boltan v. Türkiye belge kümesi ile ilgili AİHM tarafından verilen kararlara Türkiye’nin uymaması nedeniyle periyodik olarak yaptığı gözden geçirmeyi Eylül ayında gerçekleştirdiği oturumda da yineledi.
UMUT HAKKI İHLALİ
Umut hakkının ihlali, AİHS 3. Unsur ile öngörülen azap ve öbür makûs muamele manasına gelmekte olup, Türkiye’ de bu ihlale maruz kalan kaç mahpusun olduğuna dair detaylı datalar kamuoyu işle paylaşılmamaktadır. Bunla birlikte Birleşmiş Milletler (BM) Azaba Karşı Komite’nin Türkiye’nin Beşinci Periyodik Raporu’nu değerlendirdiği 8 – 26 Temmuz 2024 tarihlerinde gerçekleştirilen 80. Oturumunda Türkiye tarafından yalnızca mahkumiyetleri mutlaklaşmış ve cezalarını çekmeye başlamış 4 binden fazla ağırlaştırılmış müebbet mahkumunun olduğu bilgisi verilmiştir. Hakikaten BM Azaba Karşı Komite, kelamı edilen oturumun akabinde 14 Ağustos 2024 tarihinde yayınladığı ‘Sonuç Gözlemleri’nin 16. Paragrafında bu bilgiyi kayıt altına aldı.
İşkenceye Karşı Komite, birebir paragrafta kimi durumlarda rastgele bir salıverilme ihtimalinin dahi bulunmadığı, toplumsal temas ve ziyaretleri önemli formda kısıtlayan katı tutukluluk şartlarının kelam konusu olduğu, hatta kısıtlamaların sıhhat ortamlarında dahi uygulanmaya devam ettiği ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası rejimine dair tasalarını de lisana getirdi.
İşkenceye Karşı Komite, ‘Sonuç Gözlemleri’nin 17. Paragrafında ise Türkiye’ye ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasını kaldırmak için Ceza Kanunu’nu ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Önlemlerinin İnfazı Hakkında Kanunu’nu gözden geçirmeyi tavsiye etti. Bu bağlamda, Türkiye’yi müebbet mahpus ile cezalandırılan mahpusların makul bir müddet sonra tahliye edilme yahut cezalarında indirim yapılma muhtemelliğine sahip olmalarını sağlamaya davet etti.
(HABER MERKEZİ)